Stanja koja brinu
Stanja koja brinu
Žutica kod novorođenčadi/fiziološka žutica
Šta je žutica kod novorođenčadi?
To je stanje usled koga koža i beonjače novorođenčeta dobijaju žutu prebojenost zbog proizvodnje velike količine bilirubina ili zato što jetra novorođenčeta ne može da se dovoljno brzo oslobodi njegovog viška.
Bilirubin je braonkasto žućkasta materija koja nastaje razgradnjom crvenih krvnih zrnaca, normalnim fiziološkim procesom u organizmu. Prerađuje se u jetri, a iz organizma uklanja najvećim delom putem stolice.
Kada nastaje i kako je prepoznati?
Fiziološka žutica je uobičajena pojava kod novorođenčeta i najčešće se javlja drugog ili trećeg dana po rođenju, kao posledica prilagođavanja bebinog organizma životu izvan materice, i često prođe klinički neopaženo. Gotovo svaka druga beba rođena u terminu, i četiri od pet prevremeno rođenih beba požuti par dana nakon rođenja, pri čemu je većina potpuno zdrava.
Žutica se uglavnom prvo javlja na bebinom licu i grudima, gde majka obično uočava žutu prebojenost beonjača i žućkastu boju kože, najčešće na bebinom nosiću. Beba je često pospana i kenjkava (razdražljiva), teško se budi, ima slab apetit i malo sisa jer nema dovoljno snage.
Da li su neke bebe sklonije razvoju žutice?
Žutica se ćešće javlja kod beba rođenih pre termina, kod beba muškog pola, beba koje nakon rođenja izgube dosta na težini, beba čije majke boluju od dijabetesa, kao i beba rođenih indukovanim porođajem.
Da li je žutica opasna po bebu?
U najvećem broju slučajeva žutica nije opasna i neće naškoditi Vašoj bebi, a nestaće onog trenutka kada se bebin organizam prilagodi uslovima spoljašnje sredine (obično do kraja prve nedelje od rođenja kod terminskih, i do kraja druge nedelje kod beba rođenih pre termina).
Međutim, u retkim slučajevima, bilirubin u krvi novorođenčeta može dostići koncentracije koje mogu naškoditi detetu – dovesti do oštećenja sluha, cerebralne paralize i ozbiljnih poremećaja u razvoju. Srećom, ovo se dešava izuzetno retko. U najvećem broju slučajeva žutica spontano prolazi, a kod težih oblika nastanak komplikacija se može uspešno sprečiti odgovarajućom terapijom.
Da li se pojava žutice može sprečiti?
Česti podoji u toku prvih sati i dana bebinog života pomažu u smanjenju rizika od pojave žutice jer ubrzavaju rad bebinih creva i čiste njen organizam od viška bilirubina, koji beba zatim izbacuje, najvećim delom putem stolice. Majčino mleko pomaže bebinoj jetri da lakše i brže razgradi bilirubin. Sa eliminisanjem bilirubina iz bebinog organizma i boja bebine stolice se menja, i od tamno zelene, kakva je bila na početku, postaje zlatno žuta.
Ukoliko imate problema sa dojenjem, obavezno potražite savet stručnjaka! Majci će možda trebati dodatna podrška za pospešivanje dojenja, a bebi će možda biti neophodna dohrana upotrebom mlečne formule, kako bi se sprečila dehidratacija bebe, kao i nastanak ili pogoršanje već postojeće žutice. Ovo se naročito odnosi na prvorotke, koje nemaju iskustva u dojenju. Treba imati na umu da je najčešći uzrok dehidratacije novorođenčadi upravo nedovoljan unos majčinog mleka (svaki podoj manji od 10 grama smatra se nedovoljnim).
Žutica se može smatrati patološkom ukoliko:
- se javi u toku 24 časa nakon rođenja;
- traje duže od 14 dana kod terminskog i duže od 21 dan kod novorođenčeta rođenog pre termina;
- je praćena viskom temperaturom i groznicom;
- dođe do širenja žute prebojenosti kože, odnosno ukoliko zahvati ruke i noge (dlanove i tabane);
- se razvije kod novorođenčeta sa već postojećim zdravstvenim problemom.
Kada postoji rizik od nastanka patološke žutice kod novorođenčadi?
Ona se češće javlja:
- ukoliko se ne podudaraju krvne grupe majke i bebe (npr. ukoliko je majka «O» krvna grupa, a beba «A»ili «B»), ili ukoliko je majka RhD je negativna, a beba je RhD pozitivna,
- kod beba rođenih pre termina (pre 37. nedelje trudnoće),
- novorođenčadi sa malom telesnom masom na rođenju (ispod 2,5 kg),
- kod beba povređenih prilikom porođaja (hematom u predelu glave i sl.),
- ukoliko je beba pri rođenju pretrpela nedostatak kiseonika.
Određene hronične bolesti majke poput dijabetesa, određene infekcije (hepatitis, rubela, citomegalovirusne infekcije, sifilis i dr.), ali i upotreba pojedinih lekova u trudnoći, takođe dovode do povećanog rizika od nastanka patološke žutice novorođenčadi, zato je važno da trudnoća od samog početka bude adekvatno kontrolisana od strane ginekologa.
Kako se utvrđuje da li novorođenče ima povišenu koncentraciju bilirubina koja zahteva lečenje?
U porodilištu se novorođenčetu radi test iz krvi ili merenje bilirubina preko kože, kojima se precizno određuje količina bilirubina na osnovu koje lekar procenjuje da li postoji potreba za terapijom.
Kako se žutica leči?
Pojenje novorođenčeta je samo privremeno rešenje u svrhu sprečavanja dehidratacije jer se njime bilirubin ne uklanja iz tela (najveći deo bilirubina se uklanja stolicom), već mu se samo smanjuje koncentracija u krvi.
Česti podoji su ti koji eliminišu bilirubin, jer omogućavaju adekvatno pražnjenje creva kod novorođenčadi. Kod težih slučajeva dehidratacije nadoknada tečnosti se sprovodi u bolnici, intravenskim putem.
Žutica kod novorođenčeta se uspešno tretira primenom fototerapije, u toku koje se bebina koža izlaže specijalnom plavom svetlu (vrsti UV zračenja). Koža bebe upija ovu svetlost koja pomaže u preradi bilirubina i njegovom uklanjanju iz organizma. Do sada nisu zabeležene štetne posledice fototerapije, tako da ne treba da brinete ukoliko lekar odluči da je sprovede na Vašoj bebi. Ponekad se može javiti osip po koži ili otežano pražnjenje creva, ali su ovi sporedni efekti blagi i prolaznog karaktera.
Ono što je za većinu majki frustrirajuće jeste činjenica da se unapred ne može sa preciznošću utvrditi koliko će dana biti potrebno da fototerapija deluje. Kontrola bilirubina se sprovodi svakodnevno, a imajte na umu da je bolje da beba ostane i dan/dva duže u porodilištu nego da je pre vremena odvedete kući.
Izlaganje bebe sunčevom zračenju, direktno ili indirektno, je opasno i škodljivo jer osetljiva koža bebe veoma brzo pocrveni i izgori, i nemojte to nikako raditi na svoju ruku, bez prethodne konsultacije sa pedijatrom.
Nakon izlaska iz porodilišta sa bebom koja je imala žuticu kada konsultovati pedijatra?
Obavezno konsultujte pedijatra ukoliko nakon dolaska iz porodilišta:
- beba u više navrata odbije podoj ili formulu,
- je i dalje neuobičajeno pospana,
- ne napreduje u težini,
- je i dalje izrazito žuta (i ruke i noge su žute ili narandžaste boje),
- ukoliko vam se čini da se postojeća žutica pogoršava.
Obavezno se obratite za stručnu pomoć ukoliko se kod bebe, koja je iz porodilišta otpuštena kao zdrava, kod kuće razvije žutica, što se najčešće dešava petog dana po rođenju.
